Khi đối mặt với tranh chấp liên quan đến nhập khẩu song song, doanh nghiệp cần có chiến lược rõ ràng và hợp pháp để bảo vệ quyền lợi của mình. Dưới đây là phân tích toàn diện về các bước xử lý:
1. Xác định rõ tính hợp pháp của hành vi nhập khẩu song song
Việc đầu tiên là xác định liệu hành vi nhập khẩu có vi phạm quyền SHTT hay không. Doanh nghiệp nên kiểm tra:
-
Sản phẩm được nhập khẩu có phải là hàng chính hãng không?
Nếu sản phẩm là hàng giả, đây không còn là vấn đề nhập khẩu song song mà là vi phạm nghiêm trọng về SHTT. -
Sản phẩm đã được chủ sở hữu quyền đưa ra thị trường Việt Nam chưa?
Nếu chưa, và người nhập khẩu không được phép từ chủ sở hữu quyền tại Việt Nam, thì doanh nghiệp có thể yêu cầu xử lý theo luật SHTT Việt Nam. -
Có sự khác biệt về chất lượng hay bao bì sản phẩm giữa các thị trường không?
Nếu sản phẩm nhập khẩu song song có bao bì, hướng dẫn sử dụng, hoặc nhãn hiệu khác so với phiên bản bán tại Việt Nam, đây có thể là cơ sở để phản đối. -
Nguyên tắc suy giảm quyền áp dụng ra sao?
Việt Nam theo nguyên tắc suy giảm quyền quốc gia, nên nếu sản phẩm chưa được phân phối chính thức tại Việt Nam, doanh nghiệp có quyền phản đối hành vi nhập khẩu.
2. Thu thập bằng chứng và đánh giá tác động
Khi xác định được dấu hiệu vi phạm, doanh nghiệp cần thu thập bằng chứng rõ ràng, gồm:
- Hóa đơn mua bán, vận chuyển hàng hóa giữa bên nhập khẩu và các đối tác nước ngoài.
- Sự khác biệt của sản phẩm nhập khẩu và sản phẩm chính hãng đang lưu hành tại Việt Nam (bao bì, hướng dẫn sử dụng, chất lượng).
- Ảnh hưởng đến doanh nghiệp: giá sản phẩm bị phá vỡ, thiệt hại danh tiếng thương hiệu, hoặc phản hồi tiêu cực từ khách hàng.
3. Đàm phán và thương lượng
Khi có đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng, doanh nghiệp nên ưu tiên đàm phán trước khi khởi kiện để giảm thiểu chi phí và thời gian.
-
Gửi thư cảnh báo (Cease and Desist Letter): Thông báo chính thức đến bên nhập khẩu song song, yêu cầu họ:
- Chấm dứt nhập khẩu và phân phối sản phẩm.
- Không tiếp tục các hành vi gây nhầm lẫn hoặc ảnh hưởng đến thương hiệu.
-
Đề xuất giải pháp hợp tác: Nếu phù hợp, doanh nghiệp có thể đề xuất:
- Trở thành đối tác phân phối chính thức để kiểm soát nguồn hàng.
- Quy định lại phạm vi địa lý phân phối sản phẩm.
4. Can thiệp pháp lý nếu thương lượng thất bại
Nếu đàm phán không thành công, doanh nghiệp có thể thực hiện các biện pháp pháp lý:
-
Khiếu nại hành chính:
- Nộp đơn đến Thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ hoặc Cục Sở hữu trí tuệ để yêu cầu xử lý vi phạm.
- Đề nghị tạm giữ hàng hóa tại hải quan nếu có dấu hiệu nhập khẩu bất hợp pháp.
-
Khởi kiện dân sự:
- Yêu cầu tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời để ngăn chặn hàng hóa vi phạm lưu thông trên thị trường.
- Đòi bồi thường thiệt hại nếu chứng minh được hành vi nhập khẩu song song gây tổn thất về kinh tế hoặc danh tiếng thương hiệu.
-
Biện pháp hình sự:
Nếu phát hiện hàng hóa nhập khẩu là hàng giả, hàng xâm phạm nghiêm trọng quyền SHTT, doanh nghiệp có thể đề nghị cơ quan công an điều tra theo Điều 226 Bộ luật Hình sự.
5. Chiến lược dài hạn: Phòng ngừa nhập khẩu song song
Để tránh rơi vào thế bị động, doanh nghiệp cần chủ động xây dựng chiến lược phòng ngừa:
- Chiến lược giá nhất quán: Hạn chế chênh lệch giá giữa các thị trường để giảm động cơ nhập khẩu song song.
- Kiểm soát hợp đồng phân phối: Ràng buộc chặt chẽ về phạm vi địa lý và quyền tái bán trong các thỏa thuận phân phối sản phẩm.
- Theo dõi thị trường: Chủ động giám sát hoạt động nhập khẩu qua hải quan và phân phối để phát hiện sớm các dấu hiệu vi phạm.
- Đăng ký quyền SHTT đầy đủ: Không chỉ đăng ký nhãn hiệu mà còn xem xét bảo hộ kiểu dáng công nghiệp, bản quyền, sáng chế để tăng thêm lớp “lá chắn” pháp lý.
